एकाइ तीन
पाठ ७ विश्वबन्धुत्व र मानवता
१. विश्वबन्धुत्व भनेको के हो ? विश्वबन्धुत्व कायम गर्न हामीले के के गर्नुपर्छ, लेख्नुहोस् ।
उत्तर : संसार सबैको आश्रय स्थल र साझा घर हो । जुन देशमा बसे पनि हामी पृथ्वीका बासिन्दा हौं । यो संसार नै एउटा घर हो, हामी पृथ्वीरूपी घरका सदस्य हौं । यसरी सबै घुलमिल हुने र सबैलाई आफ्नो ठान्ने भावनालाई विश्वबधुत्व भनिन्छ । विश्वबन्धुत्व कायम गर्न हामीले निम्न कार्य गर्नुपर्छ :-
(क) सबैलाई समान दृष्टिकोणमा हेरचाह, हरेक समस्याको समाधान विचारबाट गर्नुपर्छ।
(ख) विविधतालाई स्वीकार गर्नुपर्छ।
(ग) आध्यात्मिक जागरूकतामा र आत्मा शुद्धि गर्नका लागि काम गर्नुपर्छ।
(घ) एक देश बाटो अर्को देश, एक व्यक्ति बाटो अर्को व्यक्तिमा प्रेम, सद्भाव, र सहयोगको वातावरण प्राप्त गर्नुपर्छ।
(ङ) समानुभूति र सहयोगको भावना गर्नुपर्छ।
(च) मानवतामा प्रेरित भएर काम गर्नुपर्छ।
(छ) सङ्कीर्णताबाट त्याग गर्नुपर्छ।
(ज) जिम्मेवारी, सहिष्णुता, र ईमानदारीको जस्ता मानविक मूल्यहरूको प्रतिनिधिता गर्नुपर्छ।
२. विश्वग्रामको परिचय दिँदै यसले मानव जीवनमा पारेको प्रभाव उल्लेख गर्नुहोस् ।
उत्तर: सूचना प्रविधिको विकास र विस्तारले गर्दा, अहिलेको प्रवृत्ति युगमा विश्व समान पर्वद्धिका सानो गाउँ जस्तो भएको छ। कुनै पनि स्थानमा घटेका घटनाहरू र अन्य घटनाहरूलाई तुरुन्त विश्वभरि जान्न सकिन्छ। भौगोलिक दृष्टिकोणबाट पर्याप्त दूरी भएका अवस्थामा पनि, मानवीय परिपर्णता, सद्भाव, सहकार्य, र सहयोगका कारणले विश्व सीमा विहीन समाजमा परिवर्तन गरेको छ, जसले विश्वलाई एक परिवार बनाएको छ र हामी उस परिवारका सदस्यका रूपमा परिवर्तन गरेका छौं। यसले मानव जीवनमा परेको प्रभाव:
(क) विश्वलाई एक परिवारका रूपमा परिवर्तन गरेको छ।
(ख) सद्भाव, सहकार्य, र सहयोगको वातावरणमा वृद्धि गरेको छ।
(ग) सङ्कीर्णताको समापन गरेको छ।
(घ) एक अर्कालाई आपत्तिका समयमा एकजुट हुन सक्ने अवस्था सिर्जना गरेको छ।
(ड) मानवीय मूल्य र मान्यताको स्थापनामा सहयोग पुगेको छ।
(च) यसले नयाँ आविष्कार गर्दा सबैले प्रयोग गर्न सक्ने अवस्थाको सिर्जना गरेको छ।
३. वर्तमान विश्वमा विश्वबन्धुत्व र मानवताको महत्त्व गर्नुहोस् ।
उत्तर : वर्तमान विश्वमा विश्वबन्धुत्व र मानवताको महत्त्व अनेक प्रति दृष्टिकोणमा अत्यधिक महत्त्वपूर्ण छ। यसले समृद्धि, सामाजिक सामाजिक संगठन, र सुरक्षा प्राप्त गर्ने लागि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। यसका विभिन्न पहलुहरू निम्नलिखित छन्:
(क) धार्मिक तथा जातीय कट्टरताको अन्त्य गर्न: विश्वबन्धुत्व र मानवतामा, धार्मिक तथा जातीय कट्टरताको अन्त्य गर्दैछ। यसले विश्वभरिका धर्मिक तथा जातीय सांघर्षमा लाग्दै छ र अल्पसंख्यक समुदायहरूको सुरक्षा गर्दैछ।
(ख) परस्पर सहयोग, सद्भाव र मानवीय एकता बढाउन: विश्वबन्धुत्वले सामाजिक, आर्थिक, र प्राकृतिक प्राप्तिका लागि परस्पर सहयोगको मान्यता प्रदान गरेको छ। यसले मानवताको मूल सिद्धान्तमा आधारित सामाजिक समृद्धि गराउँछ र सद्भावपूर्ण वातावरण निर्माण गर्दछ।
(ग) विविधताको स्वीकार गर्न: विश्वबन्धुत्वले विविधता र मिलनका रूपमा व्यक्त हुन सक्ने महत्त्वपूर्ण अवस्थामा ल्याउँछ। यसले समृद्धि र सामाजिक प्रगति प्राप्त गर्दछ, र विविध समुदायहरूको सहयोग र महत्त्वलाई स्वीकार गर्दछ।
(घ) द्वन्द्वको अन्त्य गरी शान्ति कायम गर्न: विश्वबन्धुत्वले विविध द्वन्द्व र संघर्षमा समय र शक्ति लगाइएको छ। यसले द्वन्द्वको अन्त्य गरी शान्ति र सुरक्षा कायम गर्दछ, जसले विश्वसँगको सुरक्षा बढाउँछ।
(ङ) हिंसाको अन्त्य गर्न: विश्वबन्धुत्वले हिंसा र आत्म-परायणताको अन्त्य गर्दछ र शान्ति प्राप्त ग
४. ‘वसुधैव कुटुम्बकम्’ भनेको के हो ?
उत्तर: हाम्रो परम्परा वैदिक परम्पराको एक हिस्सा हो। यस परम्परामा ‘वसुधैव कुटुम्बकम्’ भन्दा एक सूक्ति पनि छ। यो सूक्ति हाम्रो परम्पराको आध्यात्मिक मूल्यलाई पनि प्रतिष्ठित गरेको छ। यस भनाइले अर्थात्, सूक्तिले सारा मानिसहरूलाई एक अर्काका साथीहरूको रूपमा हेरचाह गरेको छ र एकअर्कासँगको सम्बन्धलाई पनि प्रमोट गरेको छ। त्यसैले, सबैले मिलेर बस्न, दुःखसुख साझा गर्न, र मिलेर बाँच्न पर्दछ भन्ने कुरामा यसले विशेष बल पनि प्रदान गरेको छ।
